22 april 2020
Chantal Beks is lid van de Raad van Bestuur van SAM deelnemer 'De Wever'. Onlangs plaatste ze op Facebook en Linkedin een bericht over de Corona-crisis in haar zorginstelling, wat inmiddels duizenden malen is gedeeld. Met haar toestemming delen wij haar blog, geschreven diep uit haar hart.
Chantal: Als bestuurder van een organisatie waar zo’n 1.200 kwetsbare verpleeghuisbewoners wonen, raakt het me. Raken de krantenkoppen me die uitschreeuwen: “Stille ramp voltrekt zich in de verpleeghuizen!” En “Corona slaat keihard toe in de verpleeghuizen.” “Al ruim 800 doden in Brabantse verpleeghuizen”.
De kranten staan er vol mee. Ik moet er toch echt even iets over kwijt!!
Kijk, ik werk al ruim 23 jaar in de ouderenzorg. Ik heb vaak mogen nadenken over ethische thema’s. En toch, de dilemma's waar wij voor stonden in de afgelopen weken, waren ongekend. Niet zo zeer qua complexiteit, doch vooral omdat er in korte tijd zoveel was, de effecten heftig zijn en alles in elkaar haakt, zo blijkt maar weer...
Het besluit om onze deuren te sluiten voor bezoek bijvoorbeeld, druist in tegen elk gevoel van humaniteit. Dat voelt iedereen diep van binnen eigenlijk wel aan. Want koop je daarmee niet slechts wat extra 'levenstijd' voor onze verpleeghuisbewoners en is de prijs die daarvoor feitelijk betaald wordt, niet veel forser?
Het ingrijpen op kwaliteit van leven? Een adagium wat we in onze visie zo hoog hebben staan. Kwaliteit van leven! Een groter goed is er m.i. niet. Maar aan de andere kant is er ook die ‘plicht’. Die plicht om zowel medewerkers als cliënten te beschermen. Niet nodeloos bloot te stellen aan risico’s op besmetting. Feitelijk komen we daarmee op een hellend ethisch vlak. Want zouden we niet met zijn allen onder ogen moeten willen zien dat in verpleeghuizen het leven van bewoners nu eenmaal op zijn eind loopt? En ook, dat heel veel mensen dat ook gewoon prima vinden. En dat het er JUIST om gaat om te onderzoeken hoe je de kwaliteit van leven in die laatste fase kan verhogen?
We weten dat voor veel (diep) demente mensen alleen nog kwaliteit van leven wordt gevonden in de diepere relatie, de ontmoeting met dierbaren. Even een hand die vastgehouden wordt, die aai over een wang...
Anne-Mei The verwoordt het prachtig:
“In verpleeghuizen wordt samen gewoond als een gezin. Is het virus eenmaal achter de deur, dan verspreidt het zich snel. Zo gaat dat bij jou en mij thuis en zo gaat dat ook in verpleeghuizen".
Maar wat anders is, is dat invloed van buiten weren lastiger is, omdat verpleeghuisbewoners afhankelijk zijn van zorgmedewerkers. En dat bewoners erg kwetsbaar zijn. Daar waar jij en ik vitaal en veerkrachtig zijn, is de co-morbiditeit hoog en slaat dus een virus genadeloos toe.
En daar waar het in de media de eerste weken alleen maar ging over de IC’s en ziekenhuizen, was ie er opeens, de krantenkop: Corona als sluipmoordenaar in de verpleeghuizen. Het was of er daarmee iets wakker geworden was in de media.
En niet alleen bij de media, ook de Inspectie voor de Volksgezondheid voelde zich geroepen om allerlei onderzoeken te starten naar de vele overlijdensgevallen in de verpleeghuizen. Er werd opeens gesproken over stille rampen. Er werden opeens vragen gesteld die gaan over: wie is er schuldig?
En heel paradoxaal: dat gebeurde in een zelfde tijd waar onze zorgmedewerkers geroemd worden om hun heldendaden.
Een stille ramp? Nee, dat is niet wat er gaande is!
In onze huizen wordt altijd veel gestorven. Een groot aantal Corona slachtoffers leed al aan - op korte termijn fataal wordende - aandoeningen. Het is dan ook zeker zo dat het stervensproces versneld is door het virus. Maar het is dus absoluut NIET zo dat hun sterven voorkomen had kunnen worden.
En daarmee zeg ik niet, dus begrijp me niet verkeerd, dat het niet vreselijk is dat er zoveel mensen overlijden. En ik besef ook meer dan goed dat het voor medewerkers en familie meer dan heftig is om geconfronteerd te worden met deze situatie. Ik bagatelliseer dat zeker niet.
Maar wat ik wel vind is dat we goed moeten blijven zien dat het een virus is wat ons noodlot bepaalt. Dat het een virus is dat maakt dat juist deze kwetsbare mensen komen te overlijden.
Want wat we niet heel gemakkelijk uitspreken en wat ik nu wél doe met het risico dat ik verkeerd begrepen wordt, is dat in onze huizen best veel mensen wonen waarvoor het leven al een groot stuk voorbij is. Niet dat ze per se dood willen, maar waar het wel zo is dat in veel gevallen ‘kwaliteit van leven’ echt prevaleert boven ‘extra tijd’.
Ofwel, zoals een dame met Alzheimer heel treffend sprak: “Ik zie eigenlijk mijn kinderen liever wel, met risico op besmetting, dan dat ik ze niet meer zie. Straks ga ik alleen dood.”
In onze verpleeghuizen speelt het duivelse dilemma van ‘social distancing’ zich af op het scherpst van de snede. Daar hoort geen schuldvraag bij, daarbij past enkel stille compassie.
Het zijn dus NIET de (falende) zorgmedewerkers in onze verpleeghuizen, die het fout doen nu er zoveel mensen overlijden. En het is ook NIET de fout van de managers en/of de overheid, die te weinig mondkapjes zouden verstrekken. Net zoals je ook niet de schuld kunt geven aan de duizenden hossende mensen tijdens carnaval. Of de rare Chinees die die vleermuis at...
Er zijn dus geen schuldigen. Het is het virus wat in deze het noodlot bepaalt.
Laten we daar dan ook niet naar op zoek gaan naar een schuldige….
Laten we vooral iets leren van deze periode. Laten we leren dat het in elke levensfase gaat om de vraag, hoe kwaliteit van leven gevonden kan blijven worden.
Ik hoop oprecht dat we onze tehuizen weer heel snel open kunnen stellen voor bezoek. Opdat het simpele gebaar van een hand op een wang weer mogelijk wordt.
En geloof mij, dan slaat de balans door naar de goeie kant.
Oh ja, tot slot nog iets over de heldenstatus van de zorgmedewerkers. Want dat zijn ze: helden!
En niet alleen de ziekenhuis-, thuiszorg en verpleeghuismedewerkers. Maar ook de jeugdhulpverleners, groepswerkers in de GGZ, gehandicaptensector etc. Allemaal kanjers!
Maar lieve mensen dat waren ze al en dat zullen ze ook na Corona ook zeker blijven! Niet vergeten hè, dan!
Dikke virtuele knuffel
Chantal Beks
Chantal Beks MBA,
bestuurder De Wever
klik hier voor mijn Linkedin-profiel
NASCHRIFT BESTUUR SAM: Ben jij geïnteresseerd in dit ethische onderwerp, lees dan ook het artikel in de Volkskrant, een interview met Marli Huijer (filosoof en arts). Zij geeft haar mening over de 'intelligente lock down'. "Nemen we in alle haast wel de goede besluiten? En hoe weten we dat? Marli Huijer plaatst vraagtekens bij deze ‘intelligente lockdown’. ‘Veel maatregelen lijken voort te komen uit de gedachte: beter het zekere voor het onzekere nemen. De ruimte voor een afwijkend geluid wordt daardoor kleiner.’
Heiligt het doel de middelen? Filosoof Marli Huijer: ‘Ik weet eigenlijk niet wat het doel is’. LEES HIER HET GEHELE ARTIKEL IN DE VOLKSKRANT
Auteur: Ad Smets
